Mens & Milieu


home
over hoesnel.nl
zoeken
Mens & Milieu
     nieuws
     voorspellingen
     artikelen
     redactie

  De toekomst van de landbouw in Nederland.
door Rolf Schuttenhelm

Volgens de studie 'Waar de landbouw verdwijnt. Het Nederlandse cultuurland in beweging' van het Ruimtelijk Planbureau (RPB) zal de aanblik van het Nederlandse platteland de komende decennia flink veranderen. Op steeds meer plaatsen verdwijnt de landbouw als dominante functie en daarmee als bepaler van het landschap, terwijl nieuwe grondeigenaren het landschap een ander gezicht geven.

Ruimtelijk Planbureau
Ontwikkeling landbouwareaal Nederland.
Ontwikkeling landbouwareaal, van historie naar toekomst. Bron: MUST Urbanism 2004, bewerking RPB.


In de bovenstaande figuur is de ontwikkeling van het landbouwareaal in Nederland tot 2010 te vergelijken met de historische waarde van 1890. Het oppervlakte cultuurland is vooral in de dichtbevolkte gebieden achteruitgegaan en in gebieden die nu een sterkere natuurfunctie hebben, zoals de Veluwe. Op de kaart is ook te zien dat enkele van de hoogveen-ontginningsgebieden van 1890 in de situatie van 2010 wel gecultiveerd zullen zijn.

In de studie worden voorspellingen geuit voor de ontwikkeling van de landbouw in de periode van 2002 tot 2040. De veranderingen zijn gekwantificeerd weergegeven als de economische kernwaarden "volume bruto toegevoegde waarde", "arbeidsproductiviteit" en "werkgelegenheid".

scenario's
De waarden zijn berekend voor de vier toekomstscenario's voor economische, politieke en maatschappelijke ontwikkeling, zoals opgesteld door het Centraal Planbureau in 2004. De scenario's onderscheiden zich door de mate van internationalisering enerzijds en de mate van privatisering anderzijds:

Scenario 1 (Regional communities) gaat uit van een volledig uitblijvende bevolkingsgroei, een falende Europese Unie en een relatief lage economische groei van 0,7% stijging van het Bruto Binnenlands Product per jaar. In dit scenario verloopt de ontwikkeling van de landbouw het minst gunstig. Het volume van de bruto toegevoegde waarde stijgt jaarlijks met 0,1%. De arbeidsproductiviteit stijgt met 2,6 per jaar, terwijl de werkgelegenheid met 2,5 daalt.

In scenario 2 (Strong Europe) is de EU juist een groot succes, samen met een sterke collectieve sector. De bevolkingsgroei bedraagt 0,4% per jaar, terwijl de economische groei met 1,6% onder gemiddeld is. De invloed van dit scenario op de landbouw in Nederland is vergelijkbaar met scenario 1. Het bruto toegevoegd product stijgt met 0,2%, de arbeidsproductiviteit stijgt met 2,7% per jaar en de werkgelegenheid daalt ook met 2,5%.

Scenario 3 (Transatlantic Market) kent een inperking van de verzorgingsstaat en een niet-succesvolle EU. De bevolkingsgroei is relatief laag (0,2% per jaar) en de economische groei relatief hoog (1,9%). De bruto toegevoegde waarde neemt jaarlijks met 0,6% toe, de arbeidsproductiviteit stijgt met 3,0%, tewijl de werkgelegenheid ieder jaar daalt met 2,4%.

Scenario 4 (Global Economy) is zowel sterk geprivatiseerd als sterk geinternationaliseerd. De bevolkingsgroei bedraagt 0,5% per jaar en de economie groeit het sterkst met 2,6% per jaar. In dit scenario ontwikkelt de landbouw zich relatief sterk. De bruto toegevoegde waarde groeit ieder jaar met 1,6%. De arbeidsproductiviteit stijgt ook relatief sterk, met 3,8% per jaar. Toch zal ook in dit scenario de werkgelegenheid in de landbouw dalen, namelijk met 2,1% per jaar.

conclusie
De verschillende economische scenario's hebben niet een structureel afwijkende invloed op de ontwikkeling van de landbouw in Nederland. Volgens de voorspelling van het RPB zal in de periode tot 2040 het volume van het bruto toegevoegd product stijgen met 0,1 tot 1,6% per jaar. De arbeidsproductiviteit van de Nederlandse landbouw zal in de toekomst stijgen met 2,6 tot 3,8% per jaar. De werkgelegenheid zal volgens alle scenario's dalen, namelijk met 2,1 tot 2,5% per jaar. Deze daling houdt in dat de werkgelegenheid in de Nederlandse landbouw over de gehele periode van 2002 tot 2040, afhankelijk van het economische scenario, zal afnemen met 44 tot 55%.


Bron: Waar de landbouw verdwijnt - Toestand van het landschap & Vier scenario's voor de toekomst. RPB, december 2005.



Gerelateerde artikelen:
Nieuw mestbeleid verlaagt milieubelasting.
Meer over toekomstgerichte ontwikkelingen met betrekking tot landbouw.
Toekomstverkenning ruimtelijk beleid Nederland.
Ruimtelijke ordening wordt in Nederland steeds meer overgelaten aan burgers en bedrijven. Vallen boeren niet in beide groepen?